Adaptacja przedszkolna dziecka z ASD. Rola terapeuty.

Zbliża się wrzesień. Dla wielu dzieci z ASD będzie to początek „nowego życia”. Mam tu na myśli oczywiście rozpoczęcie edukacji przedszkolnej. Dzieci z ASD – podobnie jak ich rówieśnicy w normie rozwojowej potrzebują czasu i rozsądnych działań rodziców i terapeutów, aby adaptacja do nowych warunków przebiegła bezboleśnie.

Co może zrobić nauczyciel, terapeuta, wychowawca?

Podstawa  to wiedza o dziecku. Zanim dziecko przekroczy próg przedszkola terapeuta powinien dowiedzieć się następujących rzeczy:

1.KOMUNIKACJA

W jaki sposób komunikuje się dziecko? Czy komunikuje swoje potrzeby werbalnie? Czy ma książkę komunikacyjną? Czy posługuje się gestem? Jeżeli nic z w/w to jak rozumieć jego zachowania i jak poznać, że czegoś potrzebuje?

2. TOALETA

W jaki sposób załatwia potrzeby toaletowe? Jakiej pomocy dorosłego potrzebuje w toalecie? Czy i jakie rytuały realizuje w toalecie?

3. POSIŁKI

W jakim stopniu jest samodzielne podczas posiłków? Czy ma ograniczony repertuar potraw? Kiedy jest głodne jak się zachowuje? Jakie ma rytuały związane z posiłkiem?

4. AKTYWNOŚCI

Co lubi robić w wolnym czasie? Jakie ma ulubione zabawki, przedmioty, piosenki, zabawy? Jakiego rodzaju aktywności preferuje – fizyczne, muzyczne, plastyczne?

5. BEZPIECZEŃSTWO

Kiedy dziecko może zdenerwować się, przestraszyć? Czy są czynniki, które powodują u niego lęk? W jaki sposób uspokaja się i jakie aktywności terapeuty mogą mu w tym pomóc? Czy dziecko wpada w histerię i jak mu pomóc wtedy wyciszyć się?

To takie „must do” na start, oczywiście potem pytamy o tysiąc innych rzeczy związanych z dzieckiem, ale te 5 wymienionych zagadnień, a właściwie odpowiedzi na pytania pomoże każdemu nauczycielowi uniknąć wpadek na początku drogi budowania pozytywnej relacji z dzieckiem.  

O co zapytać rodzica – już wiemy.

Co natomiast może pomóc dziecku łagodnie wejść w nowe otoczenie? Kolejne 5 zagadnień.

1.ROZSTANIE

Określ w porozumieniu z rodzicem w jaki sposób dziecko będzie rozstawać się z nim codziennie po przyjściu do przedszkola. Zrutynizuj tę cześć dnia dziecka i powtarzaj ją codziennie.

Są dzieci, które nie zauważają wyjścia rodzica, ale są również takie, które mają z tym problem. Powtarzany codziennie rytuał pomoże im (ale i rodzicom) bezpiecznie i bezboleśnie rozstać się.

2. KOMUNIKACJA

Poznaj system komunikacyjny dziecka i wejdź w niego – nawet jeżeli uważasz, że dziecko powinno rozwijać inne formy komunikacyjne. Obserwuj dziecko i bądź czuły na jego „komunikaty”, nawet jeżeli przybierają one formę tzw. trudnych zachowań. Trudno akceptować agresję lub krzyki – a te często mają miejsce w pierwszych dniach pobytu dziecka w przedszkolu. Jeżeli jednak dziecko ma ograniczone możliwości komunikacji swoich potrzeb to odczytuj je jako „wołanie o pomoc”. Docelowo zastąpisz je komunikacyjnymi zachowaniami społecznie akceptowanymi, tymczasem są one dla dziecka być może jedyną formą wyrażenia siebie.

3. KOTWICA

Poproś rodzica o przyniesienie „kotwicy” z domu. Kotwica to przedmiot, zabawka, poduszka, kocyk lub inny przedmiot dający bezpieczeństwo, kojarzący się ze znanym już dziecku miejscem, sytuacją. Pozwól dziecku mieć przy sobie te przedmioty. Pamiętam chłopca, który przychodził z małymi ludzikami LEGO w obu dłoniach i zwykle dopiero po godzinie odkładał je i zaczynał interesować się innymi zabawkami. Po kilku dniach zaczął je odkładać po coraz krótszym czasie, aż ostatecznie po kilku tygodniach przestał je przynosić do przedszkola.

Nie naciskaj, kiedy dziecko ciągle wraca do swojej „kotwicy”. Kiedy będzie gotowe – zostawi ją i zainteresuje nowymi aktywnościami.

4. STRATEGIE WIZUALNE

Od pierwszych dni pobytu dziecka wspieraj go pomocami wizualnymi. Szybko zidentyfikuj czy dziecko działa w oparciu o konkret, obrazek czy gest i wizualizuj mu aktywności, które będziecie realizować. Idziecie do toalety – pokaż mu zdjęcie łazienki. Będzie jadło śniadanie – pokaż mu jego pudełko śniadaniowe. Będziecie dmuchać bańki mydlane – pokaż zdjęcie baniek. Szybko nauucz dziecko korzystać z planu dnia. Kiedy będzie wiedzieć co je czeka w najbliższym czasie i co już się wydarzyło będzie czuło się bezpiecznie w przedszkolu.

5. PAROWANIE

Od pierwszych dni pokazuj dziecku, że w przedszkolu może doświadczyć samych przyjemnych rzeczy, czyli nie rzucaj się od razu na testowanie dziecka oraz terapeutyzowanie – daj dziecku czas na poznanie, oswojenie się, zaakceptowanie twojej osoby, nowego otoczenia. W terapii behawioralnej dajemy sobie czas – około 2 tygodni – na PAROWANIE czyli skojarzenie siebie, zabawek przedszkolnych, aktywności ze wzmocnieniami ważnymi dla dziecka. Parowanie jest gwarancją naszego sukcesu. Jeżeli dziecko nawiąże z nami pozytywną relację to będzie chciało potem przebywać z nami, bawić się z nami, uczyć się. Jeżeli nie nawiąże pozytywnej relacji to … lepiej, żeby zmieniło terapeutę 😉.

Co robić w trakcie parowania? Obserwuj dziecko czym się interesuje i podążaj za jego zainteresowaniami. Nie wywieraj presji, nie forsuj swoich pomysłów, nie narzucaj aktywności. Wprowadzaj dziecko małymi krokami w sytuacje zadaniowe – i zrób to dopiero wtedy, kiedy zobaczysz, że dziecko woli być z Tobą niż samo ze swoimi „stymulantami”.

Krótko, ale na temat 😊. Oczywiście temat ten należy zgłębić, ale dzisiaj chciałam wrzucić takie „zajawki”. Żebyśmy wiedzieli jako terapeuci jaką problematyką należy się przed początkiem roku przedszkolnego zainteresować. I jak odpowiednio przygotowując się do pracy po prostu ułatwić ją sobie.

A wy jakie macie sposoby 🤔